Artificiële Intelligentie & Recht
Innovation, Technology & Law

Blog over Kunstmatige Intelligentie, Quantum, Deep Learning, Blockchain en Big Data Law

Blog over juridische, sociale, ethische en policy aspecten van Kunstmatige Intelligentie, Quantum Computing, Sensing & Communication, Augmented Reality en Robotica, Big Data Wetgeving en Machine Learning Regelgeving. Kennisartikelen inzake de EU AI Act, de Data Governance Act, cloud computing, algoritmes, privacy, virtual reality, blockchain, robotlaw, smart contracts, informatierecht, ICT contracten, online platforms, apps en tools. Europese regels, auteursrecht, chipsrecht, databankrechten en juridische diensten AI recht.

Berichten in Quantum Computing
Quantum Computing and Intellectual Property Law
Quantum Computing and Intellectual Property Law

Berkeley Technology Law Journal, Vol. 35, No. 3, 2021

New Stanford University Beyond IP Innovation Law research article: “Quantum Computing and Intellectual Property Law”.

By Mauritz Kop

Citation: Kop, Mauritz, Quantum Computing and Intellectual Property Law (April 8, 2021). Berkeley Technology Law Journal 2021, Vol. 35, No. 3, pp 101-115, February 8, 2022, https://btlj.org/2022/02/quantum-computing-and-intellectual-property-law/

Download the article here: Kop_QC and IP Law BTLJ

Please find a short abstract below:

Intellectual property (IP) rights & the Quantum Computer

What types of intellectual property (IP) rights can be vested in the components of a scalable quantum computer? Are there sufficient market-set innovation incentives for the development and dissemination of quantum software and hardware structures? Or is there a need for open source ecosystems, enrichment of the public domain and even democratization of quantum technology? The article explores possible answers to these tantalizing questions.

IP overprotection leads to exclusive exploitation rights for first movers

The article demonstrates that strategically using a mixture of IP rights to maximize the value of the IP portfolio of the quantum computer’s owner, potentially leads to IP protection in perpetuity. Overlapping IP protection regimes can result in unlimited duration of global exclusive exploitation rights for first movers, being a handful of universities and large corporations. The ensuing IP overprotection in the field of quantum computing leads to an unwanted concentration of market power. Overprotection of information causes market barriers and hinders both healthy competition and industry-specific innovation. In this particular case it slows down progress in an important application area of quantum technology, namely quantum computing.

Fair competition and antitrust laws for quantum technology

In general, our current IP framework is not written with quantum technology in mind. IP should be an exception -limited in time and scope- to the rule that information goods can be used for the common good without restraint. IP law cannot incentivize creation, prevent market failure, fix winner-takes-all effects, eliminate free riding and prohibit predatory market behavior at the same time. To encourage fair competition and correct market skewness, antitrust law is the instrument of choice.

Towards an innovation architecture that mixes freedom and control

The article proposes a solution tailored to the exponential pace of innovation in The Quantum Age, by introducing shorter IP protection durations of 3 to 10 years for Quantum and AI infused creations and inventions. These shorter terms could be made applicable to both the software and the hardware side of things. Clarity about the recommended limited durations of exclusive rights -in combination with compulsory licenses or fixed prized statutory licenses- encourages legal certainty, knowledge dissemination and follow on innovation within the quantum domain. In this light, policy makers should build an innovation architecture that mixes freedom (e.g. access, public domain) and control (e.g. incentive & reward mechanisms).

Creating a thriving global quantum ecosystem

The article concludes that anticipating spectacular advancements in quantum technology, the time is now ripe for governments, research institutions and the markets to prepare regulatory and IP strategies that strike the right balance between safeguarding our fundamental rights & freedoms, our democratic norms & standards, and pursued policy goals that include rapid technology transfer, the free flow of information and the creation of a thriving global quantum ecosystem, whilst encouraging healthy competition and incentivizing sustainable innovation.

Meer lezen
Intellectual Property, Innovation, Artificial Intelligence, Quantum Computing, Quantum Technology, StanfordMauritz KopStanford Law SchoolQuantum Computing, Intellectual Property, Artificial Intelligence, Quantum Technology, Deep Learning, Software, Hardware, Patents, Database Rights, Copyright, Trade Secrets, Trade Dress, Public Domain, Regulation, Antitrust Law, Democracy, Human Rights, Innovation Policy, Security, State Secrets, technology transfer, Berkeley Technology Law Journal, Stanford Law School, University of California Berkeley, Mauritz Kop
Establishing a Legal-Ethical Framework for Quantum Technology
Establishing a Legal-Ethical Framework for Quantum Technology

Yale Law School, Yale Journal of Law & Technology (YJoLT) The Record 2021

New peer reviewed cross-disciplinary Stanford University Quantum & Law research article: “Establishing a Legal-Ethical Framework for Quantum Technology”.

By Mauritz Kop

Citation: Kop, Mauritz, Establishing a Legal-Ethical Framework for Quantum Technology (March 2, 2021). Yale J.L. & Tech. The Record 2021, https://yjolt.org/blog/establishing-legal-ethical-framework-quantum-technology

Download the article here: Kop_Legal-Ethical Framework for Quantum Tech-Yale

Please find a short abstract below:

What is quantum technology?

Quantum technology is founded on general principles of quantum mechanics and combines the counterintuitive physics of the very small with engineering. Particles and energy at the smallest scale do not follow the same rules as the objects we can detect around us in our everyday lives. The general principles, or properties, of quantum mechanics are superposition, entanglement, and tunnelling. Quantum mechanics aims to clarify the relationship between matter and energy, and it describes the building blocks of atoms at the subatomic level.

Raising Quantum Awareness

Quantum technologies are rapidly evolving from hypothetical ideas to commercial realities. As the world prepares for these tangible applications, the quantum community issued an urgent call for action to design solutions that can balance their transformational impact. An important first step to encourage the debate is raising quantum awareness. We have to put controls in place that address identified risks and incentivise sustainable innovation.

Connecting AI and Nanotechnology to Quantum

Establishing a culturally sensitive legal-ethical framework for applied quantum technologies can help to accomplish these goals. This framework can be built on existing rules and requirements for AI. We can enrich this framework further by integrating ethical, legal and social issues (ELSI) associated with nanotechnology. In addition, the unique physical characteristics of quantum mechanics demand universal guiding principles of responsible, human-centered quantum technology. To this end, the article proposes ten guiding principles for the development and application of quantum technology.

Risk-based Quantum Technology Impact Assessment Tools

Lastly, how can we monitor and validate that real world quantum tech-driven implementations remain legal, ethical, social and technically robust during their life cycle? Developing concrete tools that address these challenges might be the answer. Raising quantum awareness can be accomplished by discussing a legal-ethical framework and by utilizing risk-based technology impact assessment tools in the form of best practices and moral guides.

Mauritz Kop is a Stanford Law School TTLF Fellow, Founder of MusicaJuridica and strategic intellectual property lawyer at AIRecht, a leading 4th Industrial Revolution technology consultancy firm based in Amsterdam, The Netherlands. The author is grateful to Mark Brongersma (Department of Materials Science and Engineering at Stanford University), Mark Lemley (Stanford Law School), and Suzan Slijpen (Slijpen Legal) for valuable cross-disciplinary comments on an earlier version of this article. Thank you Ben Rashkovich and the Yale Journal of Law & Technology for excellent suggestions and editorial support. This article benefitted from comments at the World Economic Forum Quantum Computing Ethics Workshop.

Meer lezen
Artificial Intelligence, Data processing, Law of AI, Nano Engineering, Policy, Regulering, Research, Quantum Technology, Quantum Computing, Machine LearningMauritz KopYale Law SchoolQuantum Technology, AI, Nanoethics, ELSI, quantum mechanics, machine learning, big data, Legal-Ethical Framework, Innovation, Risks, Guiding Principles, technology impact assessment, code of conduct, moral guide, best practices, Asilomar AI Principes, world economic forum, regulation, superposition, entanglement, tunnelling, subatomic scale, string theory, physics, constructor theory, matter, energy, Mauritz Kop, Stanford University, Yale Law School, Yale Journal of Law & Technology, Human-Centered Quantum Computing, Intellectual Property, Regulation, 4IR, Quantum Computing, YJoLT (Yale)
Democratic Countries Should Form a Strategic Tech Alliance
Democratic Countries Should Form a Strategic Tech Alliance

Stanford - Vienna Transatlantic Technology Law Forum, Transatlantic Antitrust and IPR Developments, Stanford University, Issue No. 1/2021

New Stanford innovation policy research: “Democratic Countries Should Form a Strategic Tech Alliance”.

Download the article here: Kop_Democratic Countries-Strategic Tech Alliance-Stanford Law

Exporting values into society through technology

China’s relentless advance in Artificial Intelligence (AI) and quantum computing has engendered a significant amount of anxiety about the future of America’s technological supremacy. The resulting debate centres around the impact of China’s digital rise on the economy, security, employment and the profitability of American companies. Absent in these predominantly economic disquiets is what should be a deeper, existential concern: What are the effects of authoritarian regimes exporting their values into our society through their technology? This essay will address this question by examining how democratic countries can, or should respond, and what you can do about it to influence the outcome.

Towards a global responsible technology governance framework

The essay argues that democratic countries should form a global, broadly scoped Strategic Tech Alliance, built on mutual economic interests and common moral, social and legal norms, technological interoperability standards, legal principles and constitutional values. An Alliance committed to safeguarding democratic norms, as enshrined in the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) and the International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). The US, the EU and its democratic allies should join forces with countries that share our digital DNA, institute fair reciprocal trading conditions, and establish a global responsible technology governance framework that actively pursues democratic freedoms, human rights and the rule of law.

Two dominant tech blocks with incompatible political systems

Currently, two dominant tech blocks exist that have incompatible political systems: the US and China. The competition for AI and quantum ascendancy is a battle between ideologies: liberal democracy mixed with free market capitalism versus authoritarianism blended with surveillance capitalism. Europe stands in the middle, championing a legal-ethical approach to tech governance.

Democratic, value-based Strategic Tech Alliance

The essay discusses political feasibility of cooperation along transatlantic lines, and examines arguments against the formation of a democratic, value-based Strategic Tech Alliance that will set global technology standards. Then, it weighs the described advantages of the establishment of an Alliance that aims to win the race for democratic technological supremacy against disadvantages, unintended consequences and the harms of doing nothing.

Democracy versus authoritarianism: sociocritical perspectives

Further, the essay attempts to approach the identified challenges in light of the ‘democracy versus authoritarianism’ discussion from other, sociocritical perspectives, and inquires whether we are democratic enough ourselves.

How Fourth Industrial Revolution (4IR) technology is shaping our lives

The essay maintains that technology is shaping our everyday lives, and that the way in which we design and utilize our technology is influencing nearly every aspect of the society we live in. Technology is never neutral. The essay describes that regulating emerging technology is an unending endeavour that follows the lifespan of the technology and its implementation. In addition, it debates how democratic countries should construct regulatory solutions that are tailored to the exponential pace of sustainable innovation in the Fourth Industrial Revolution (4IR).

Preventing authoritarianism from gaining ground

The essay concludes that to prevent authoritarianism from gaining ground, governments should do three things: (1) inaugurate a Strategic Tech Alliance, (2) set worldwide core rules, interoperability & conformity standards for key 4IR technologies such as AI, quantum and Virtual Reality (VR), and (3) actively embed our common democratic norms, principles and values into the architecture and infrastructure of our technology.

Meer lezen
Artificiële Intelligentie, Certification, Deep Learning, Ethiek, Innovation, Law of AI, Machine Learning, Data processing, Online Platforms, Privacywetgeving, Quantum Computing, Quantum Technology, Regulering, Standardization, Stanford, Virtual RealityMauritz KopStanford Law SchoolStrategic Tech Alliance, Democracy versus Authoritarianism, Fourth Industrial Revolution, Incompatible Political Systems, Innovation Policy, AI, Quantum Computing, Data, Human Rights, Free Market Capitalism, Surveillance, Values, Principles, Interoperability Standards, Social Norms, Ethics, Regulation, Freedom, ELSI, China, USA, Europe, Stanford University
Een Juridisch-Ethisch Kader voor Quantum Technologie
Een Juridisch-Ethisch Kader voor Quantum Technologie

Een bewerkte versie van deze bijdrage is gepubliceerd op platform VerderDenken.nl van het Centrum voor Postacademisch Juridisch Onderwijs (CPO) van de Radboud Universiteit Nijmegen. https://www.ru.nl/cpo/verderdenken/columns/we-nederland-voorbereiden-kwantumtoekomst/

Nederland moet zich voorbereiden op de toepassing van kwantumtechnologie, zegt jurist en Stanford Law School Fellow Mauritz Kop. Op het gebied van regulering, intellectueel eigendom en ethiek is er nog veel werk aan de winkel.

De Quantum Age roept veel juridische vragen op

Het gedrag van de natuur op de kleinste schaal kan vreemd en contra-intuïtief zijn. Hoe kunnen beleidsmakers de toepassingsgebieden van kwantumtechnologie, zoals quantum computing, quantum sensing en het quantum internet op een maatschappelijk verantwoorde manier reguleren? Dienen ethische kwesties een rol te spelen in regulering? De Quantum Age roept veel juridische vragen op.

Hoe kunnen we kwantumtechnologie reguleren?

Regulering van transformatieve technologie is een dynamisch, cyclisch proces dat de levensduur van de technologie en de toepassing volgt. Het vraagt om een flexibel wetgevend systeem dat zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden en maatschappelijke behoeften.

De eerste regelgevende stap om te komen tot een bruikbaar juridisch-ethisch kader is het koppelen van de Trustworthy AI-principes aan kwantumtechnologie. Die vullen we vervolgens aan met horizontale, overkoepelende regels die recht doen aan de unieke natuurkundige eigenschappen van quantum. Aan deze horizontale kernregels voegt de wetgever tenslotte verticale, industrie- of sectorspecifieke voorschriften toe. Die verticale voorschriften en gedragscodes zijn risk-based en houden rekening met de uiteenlopende behoeftes van economische sectoren waar het duurzame innovatiestimuli betreft. Zo ontstaat een gedifferentieerde, sectorspecifieke benadering aangaande incentives en risks.

Bewustwording van ethische, juridische en sociale aspecten

Een belangrijk onderdeel van het synchroniseren van onze normen, waarden, standaarden en principes met kwantumtechnologie is het creëren van bewustwording van de ethische, juridische en sociale aspecten ervan. De architectuur van systemen die zijn uitgerust met kwantumtechnologie moet waarden vertegenwoordigen die wij als samenleving belangrijk vinden.

Vooruitlopend op spectaculaire doorbraken in de toepassing van kwantumtechnologie is de tijd nu rijp voor regeringen, onderzoeksinstellingen en de markt om regulatoire en intellectuele eigendomsstrategieën voor te bereiden die passen bij de power van de technologie.

Nederland moet zich voorbereiden op een kwantumtoekomst, want die komt eraan.

Meer lezen
Artificiële Intelligentie, Intellectueel Eigendom, Innovation, Machine Learning, Policy, Quantum Technology, Quantum Computing, Recht, Scholarship, Wetgeving, ReguleringMauritz KopAIRechtQuantum Technology, Machine Learning, AI & Quantum Computing Hybrids, Software, Intellectual Property, Patents, Database Rights, Copyright, Trade Secrets, Public Domain, Standardisation, Regulation, Technology, Certification, Ethics, ELSA, Competition Law, Democracy, Human Rights, Innovation Policy, Mauritz Kop, CPO, Radboud Universiteit, VerderDenken, Stanford Law School, NEN, ISO, IEC, TU Delft, Quantum Delta, Normcommissie Quantum Technologieën, Living Labs
Cursus AI, Data, Privacy en Innovatie in de Zorg
Cursus AI, Data, Privacy en Innovatie in de Zorg

Suzan Slijpen, Sander Ruiter en Mauritz Kop over AI in de Zorg

Op 31 oktober 2019 gaven Suzan Slijpen, Sander Ruiter en Mauritz Kop een cursus AI, Data, Privacy en Innovatie in de Zorg in het Maasstad Ziekenhuis Rotterdam. Wij waren daar te gast op uitnodiging van Quint Wellington Redwood, een leading consultancy firm die organisaties ondersteunt bij het ontwerpen en operationaliseren van hun digitale strategie waarbij mensen, processen en technologie centraal staan.

Gebruik van patiëntgegevens, medische hulpmiddelen, datadelen, privacy & AI in het ziekenhuis

Doel van cursus was om helderheid te scheppen in de wettelijke regels over het gebruik van patiëntgegevens, datadelen, eigendom van trainingsdatasets, medical devices, privacy en artificiële intelligentie in het ziekenhuis. AIRecht werd ingeschakeld om expertise te geven over dit complexe en uitdagende onderwerp. Om barrières weg te nemen voor innovatie. Onder de aanwezigen waren het Maasstad Ziekenhuis Rotterdam management team, de CISO (Chief Information Security Officer), enkele artsen, radiologen en verpleegkundigen. Ook waren er data scientists uitgenodigd van Parnassia Groep, specialisten in geestelijke gezondheid.

Keynote Digitale Zorg - Medical Devices, Patiëntdata, MDR & AVG

Nieuwe Europese regelgeving (MDR) voor Medical Devices waaronder zorgrobots, medische producten, hulpmiddelen en medische software vanuit een AI-helicopterview, die in 2020 in Nederland van kracht wordt. Verhouding tussen de AVG en de MDR. Gebruik en uitwisseling van patiëntdata, informatiebeveiliging en digitale zorg: wat mag er wel en niet op basis van de Europese Privacywetgeving (AVG/GDPR)?

Meer lezen
Artificial Intelligence, Artificiële Intelligentie, Auteursrecht, Big data, Computer Vision, Contractenrecht, Farmaceutica, Fundamental Rights, Grondrechten, Healthcare, Informatierecht, Intellectual Property, Intellectueel Eigendom, Internet of Things, Juridisch Advies, Kunstmatige Intelligentie, Medical Devices, Medische Producten, Quantum Computing, Robotica, WetgevingMauritz KopAIRecht
Artificial Intelligence Impact Assessment
Artificial Intelligence Impact Assessment

AI Impact Assessment: checklist voor toepassing artificiële intelligentie

Het AI Impact Assessment biedt ondernemers, datawetenschappers en softwareprogrammeurs een gedragscode waarmee AI veilig geïmplementeerd kan worden. Het Artificial Intelligence Impact Assessment is ontwikkeld door het ECP|Platform voor de InformatieSamenleving. De AI Impact Assessment is een wegwijzer voor toepassing van artificiële intelligentie. Via een praktische checklist op zowel juridisch, technisch als ethisch vlak.

De uitvoering van de AI Impact Assessment wordt bij voorkeur begeleid door een daartoe gespecialiseerd jurist.

Risico-inschattingsinstrument

De AIIA vertoont verwantschap met andere risico-inschattingsinstrumenten zoals de Privacy Impact Assessment (PIA, ook wel Data Protection Impact Assessment (DPIA) of gegevensbeschermingseffectbeoordeling (GEB) genaamd). We zien eenzelfde logica terug bij de 3 Robotwetten van Asimov, de IBM Watson AI Guidelines en de 23 Asilomar AI principes. De AIIA heeft eveneens een gidsfunctie, en een vergelijkbaar moreel kompas.

Leidraad voor verantwoorde implementatie van kunstmatige intelligentie

De Artificiële Intelligentie Impact Assessment (AIIA) bevat een overzichtelijk stappenplan met 8 stappen, aan de hand waarvan bedrijven inzichtelijk kunnen maken welke juridische en ethische normen van belang zijn bij de creatie en toepassing van AI-systemen en smart robotics. Ook maken de AIIA en de Gedragscode Artificiële Intelligentie helder welke motieven en beweegredenen de basis vormen van de te maken keuzes en beslissingen tijdens het AI implementatietraject. Dit maakt het gebruik van kunstmatige intelligentie en slimme algoritmes transparanter.

Meer lezen
Algoritmes, Artificiële Intelligentie, Big data, Cloud Computing, Cognitive Computing, Computer Vision, Deep Learning, Extended Reality, Grondrechten, Informatierecht, Intellectueel Eigendom, Internet of Things, Internetrecht, Juridisch Advies, Kunstmatige Intelligentie, Nano Engineering, Neuraal Netwerk, Quantum Computing, Recht, Robotica, Robotlaw, Tech Startups, WetgevingMauritz KopArtificiële Intelligentie & RechtArtificial Intelligence Impact Assessment, robotisering, 4e industriële revolutie, slimme robots, kunstmatige intelligentie, AI Impact Assessment, checklist, stappenplan, ECP, Platform voor de InformatieSamenleving, jurist, legal, ethische normen, risico-inschattingsinstrumenten, Privacy Impact Assessment, PIA, Asimov, GEB, Gedragscode Artificiële Intelligentie, rechtsstatelijkheid, intellectueel eigendom, wet en regelgeving, belanghebbenden, Infinite computing, neuromorphic chips, AI-mind clouds, spintronics, wijsheid, compassie, Harari Home Deus, Singularity, Artificial General Intelligence, bias, Privacyvraagstukken, accessibility, blockchain, dystopische toekomstscenario’s, Orwelliaanse Versificator, 1984, The Matrix, Blade Runner, Ghost In The Machine, Westworld, Mad Max, Robocop, The Terminator, Brazil, Metropolis, Asilomar AI Principes, Privacy en Security by Design, Triple Helix Model, Nederlandse AI Strategie, Conferentie Nederland Digitaal, arbeidsmarkt, disruptie, leidraad, gidsfunctie, open internet, digitalisering, neuraal netwerk, machine learning, Internet of Things, data scientist, software programmeur, Europese AI Alliantie, Cybersecuritywetgeving, NIB-Richtlijn (EU) 2016/1148), NIS-Directive, IEC 62443, eIDAS, veiligheidseisen, Wbni, ISO, NEN, ANSI, end users, IBM Watson, AI Guidelines, ICAI, AINED
Auteursrechten op slimme software en smart apps
Auteursrechten op slimme software en smart apps

Is de programmeur van de software broncode eigenaar van de auteursrechten op een smart app?

De ontwikkelaar of programmeur van software broncode verkrijgt als maker in de zin van de wet van rechtswege een auteursrecht. Hetzelfde geldt voor de bedenker van online apps of tools. Dit brengt met zich mee dat u als menselijke maker – met uitsluiting van ieder ander - een exclusief recht verkrijgt op de exploitatie van de app. Dat geldt evenzeer voor software waarin blockchain functionaliteit is verwerkt en voor smart apps die op basis van artificiële intelligentie draaien.

Europese Softwarerichtlijn

Functionaliteit van software of apps komt op grond van de Europese Softwarerichtlijn niet in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming. Auteursrechten zijn echter niet de enige intellectuele eigendomsrechten, er bestaan meer juridische instrumenten om uw creaties te beschermen. De naam of het logo van een slimme app kan bijvoorbeeld worden beschermd door het handelsnaamrecht. En onder omstandigheden ook door een merkrecht, na succesvolle registratie van een woordmerk danwel een beeldmerk.

Meer lezen
Auteursrecht, Juridisch Advies, ICT Contracten, Intellectueel Eigendom, Software Licenties, Leveringsvoorwaarden, Tech Startups, Online Platforms, Informatierecht, Internetrecht, Computerrecht, Privacywetgeving, AVG / GDPR, Kunstmatige Intelligentie, Big data, Deep Learning, Machine Learning, Robotlaw, Robotica, Cloud Computing, Algoritmes, Internet of Things, Blockchain, Smart Contracts, Neuraal Netwerk, Medische Producten, Farmaceutica, Entertainment en Kunst, Ethiek, Grondrechten, Artificiële Intelligentie, Virtual Reality, Augmented Reality, Extended Reality, Computer Vision, Cognitive Computing, Wetgeving, Recht, Europese Richtlijn, Quantum Computing, Nano Engineering, Consumentenelektronica, High Tech Industrie, Food Feed Agri, Levensmiddelenrecht, Cosmeticawetgeving, Muziekrecht, Bedrijfsrecht, Arbeidsrecht, Contractenrecht, Productontwikkeling, eMarketing, Energie, Berner ConventieMauritz KopArtificiële Intelligentie & RechtSlimme software, Smart apps, auteursrechten, broncode, online tools, exclusief recht, exploitatie, medische app, reisapp, Mobility as a Service, Internet of Things, reverse engineering, blockchain, nieuwsapp, fitness app, gezondheidsapp, interface, i-Depot, BOIP, Europese Softwarerichtlijn, werk, Auteurswet, makerschap, chipsrecht, octrooirecht, patent, merkrecht, handelsnaamrecht, databankenrecht, werkgeversauteursrecht, co-auteurschap, Computer generated works, neuraal netwerk, arbeidscontract, app-ontwikkelaar, programmeur, ingenieur, big data, persoonlijkheidsrechten, naamsvermelding, wearables, openbaar maken, verveelvoudigen, distributie, onderwijsexceptie, 3-stappentoets, machine learning, software licensing, sui generis recht, modellenrecht, internationaal zakendoen, Berner Conventie, Infopaq II, Softwarerichtlijn, Auteursrechtrichtlijn