Internet of Things

Internet of Things (IoT)

Slimme online producten

In het Internet of Things (IoT) draait het om de interconnectiviteit en interoperabiliteit van slimme online producten. Deze met het internet verbonden smart products zijn in wezen embedded systems oftewel online communicerende apparaten waarbij software en hardware (cpu en geheugen) zijn geïntegreerd. Zoals huishoudelijke of medische apparaten met chips (hardware), een IP adres (internet connectiviteit) en firmware (software). In het Internet of Things werken diverse technologieën met elkaar samen, waaronder robotica, mechatronica, big data, machine learning, Digital Twin technologie, blockchain, algoritmes en kunstmatige intelligentie.

IoT apparaten communiceren met het internet

IoT apparaten communiceren uit zichzelf met het internet zonder dat daar actief mensen zijn bij betrokken. Dat gebeurt meestal draadloos op een bepaalde frequentie, via wifi, een 3G, 4G of 5G netwerk, NFC, QR Code, GPS of middels pakketgeschakelde mobiele telecommunicatiediensten zoals UMTS. Bedraad via ethernet met kabel of glasvezel kan natuurlijk ook.

IP adres

Doormiddel van een IP4 of IP6 adres (internetadres) zijn deze slimme apparaten adresseerbaar en lokaliseerbaar. Met behulp van mobiele apps, door spraakherkenning (of andere menselijke zintuigen), met andere woorden door virtuele gebruikersinterfaces kunnen gebruikers communiceren met deze apparaten. Soms hebben IoT apparaten ook een fysieke gebruikersinterface op het apparaat zelf of is er een afstandsbediening, zoals bij een printer of een mediabox.

Smart products, overeenkomst op afstand en consumentenrechten

In het Internet of Things koopt de consument smart products via overeenkomsten op afstand. Op deze handelstransacties is de Europese Consumentenrichtlijn van toepassing, die consumenten beschermd. Consumentenbescherming middels informatieverplichtingen aan de zijde van de leverancier van smart products en een herroepingsrecht ten gunste van de consument. Tussen de fabrikant, distributeur en leverancier van IoT devices worden software licenties en ICT contracten gesloten. In een B2B verhouding.

Europese Consumentenrichtlijn

Artikel 6 van de Europese Consumentenrichtlijn zegt het volgende over consumenteninformatie en herroepingsrecht voor overeenkomsten op afstand en buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten:

Artikel 6

Informatievoorschriften voor overeenkomsten op afstand en buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten

1. Voordat de consument door een overeenkomst op afstand of een buiten verkoopruimten gesloten overeenkomst, dan wel een daarmee overeenstemmend aanbod daartoe is gebonden, verstrekt de handelaar de consument op duidelijke en begrijpelijke wijze de volgende informatie:

a) de voornaamste kenmerken van de goederen of de diensten, voor zover aangepast is aan de gebruikte drager en de goederen of diensten;

b) de identiteit van de handelaar, zoals zijn handelsnaam;

c) het geografisch adres waar de handelaar gevestigd is en het telefoonnummer, fax en e-mailadres van de handelaar, indien beschikbaar, zodat de consument snel contact met de handelaar kan opnemen en efficiënt met hem kan communiceren alsmede, indien van toepassing, het geografische adres en de identiteit van de handelaar voor wiens rekening hij optreedt;

d) wanneer dat verschilt van het overeenkomstig punt c) verstrekte adres, het geografische adres van de bedrijfsvestiging van de handelaar (en indien van toepassing dat van de handelaar voor wiens rekening hij optreedt), waaraan de consument eventuele klachten kan richten;

e) de totale prijs van de goederen of diensten, met inbegrip van alle belastingen, of, als door de aard van het goed of de dienst de prijs redelijkerwijs niet vooraf kan worden berekend, de manier waarop de prijs moet worden berekend, en, in voorkomend geval, alle extra vracht-, leverings- of portokosten en eventuele andere kosten of, indien deze kosten redelijkerwijs niet vooraf kunnen worden berekend, het feit dat er eventueel dergelijke extra kosten verschuldigd kunnen zijn. In het geval van een overeenkomst van onbepaalde duur of een overeenkomst die een abonnement inhoudt, omvat de totale prijs de totale kosten per factureringsperiode. Indien voor dergelijke overeenkomsten een vast tarief van toepassing is, omvat de totale prijs ook de totale maandelijkse kosten. Indien de totale kosten niet redelijkerwijze vooraf kunnen worden berekend, wordt de manier waarop de prijs moet worden berekend, meegedeeld;

f) de kosten voor het gebruik van middelen voor communicatie op afstand voor het sluiten van de overeenkomst wanneer deze kosten op een andere grondslag dan het basistarief worden berekend;

g) de wijze van betaling, levering, uitvoering, de termijn waarbinnen de handelaar zich verbindt het goed te leveren of de diensten te verlenen en, voor zover van toepassing, het beleid van de handelaar inzake klachtenbehandeling;

h) wanneer een herroepingsrecht bestaat, de voorwaarden, de termijn en de modaliteiten voor de uitoefening van dat recht overeenkomstig artikel 11, lid 1, alsmede het modelformulier voor herroeping opgenomen in bijlage I, deel B;

i) voor zover van toepassing, het feit dat de consument de kosten van het terugzenden van de goederen zal moeten dragen in geval van herroeping en, voor overeenkomsten op afstand, indien de goederen door hun aard niet per gewone post kunnen worden teruggezonden, de kosten van het terugzenden van de goederen;

j) ingeval de consument het herroepingsrecht uitoefent nadat hij een verzoek overeenkomstig artikel 7, lid 3, of artikel 8, lid 8, heeft gedaan, dat de consument gebonden is de handelaar zijn redelijke kosten te vergoeden overeenkomstig artikel 14, lid 3;

k) indien er niet voorzien is in een herroepingsrecht overeenkomstig artikel 16, de informatie dat de consument geen herroepingsrecht heeft of, voor zover van toepassing, de omstandigheden waarin de consument zijn herroepingsrecht verliest;

l) een herinnering aan het bestaan van de wettelijke waarborg van conformiteit van de goederen;

m) voor zover van toepassing, het bestaan en de voorwaarden van bijstand aan de consument na verkoop, diensten na verkoop en commerciële garanties;

n) voor zover van toepassing, het bestaan van relevante gedragscodes, zoals omschreven in artikel 2, onder f), van Richtlijn 2005/29/EG, en hoe kopieën daarvan verkrijgbaar zijn;

o) de duur van de overeenkomst, voor zover van toepassing, of, wanneer de overeenkomst van onbepaalde duur is of automatisch verlengd wordt, de voorwaarden voor het opzeggen van de overeenkomst;

p) voor zover van toepassing, de minimumduur van de verplichtingen van de consument uit hoofde van de overeenkomst;

q) voor zover van toepassing, het bestaan en de voorwaarden van waarborgsommen of andere financiële garanties die de consument op verzoek van de handelaar moet betalen of bieden;

r) voor zover van toepassing, de functionaliteit van digitale inhoud met inbegrip van toepasselijke technische beveiligingsvoorzieningen;

s) voor zover van toepassing, de relevante interoperabiliteit van digitale inhoud met hardware en software waarvan de handelaar op de hoogte is of redelijkerwijs kan worden verondersteld op de hoogte te zijn;

t) voor zover van toepassing, de mogelijkheid van toegang tot buitengerechtelijke klachten- en geschilbeslechtingsprocedures waaraan de handelaar is onderworpen, en de wijze waarop daar toegang toe is.

2. Lid 1 is ook van toepassing op overeenkomsten voor de levering van water, gas of elektriciteit, die niet gereed zijn gemaakt voor verkoop in een beperkt volume of in een bepaalde hoeveelheid, van stadsverwarming en van digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd.

3. Bij een openbare veiling kan de in lid 1, onder b), c) en d), bedoelde informatie vervangen worden door de overeenkomstige gegevens van de veilingmeester.

4. De in lid 1, onder h), i) en j), bedoelde informatie kan worden verstrekt door middel van de modelinstructies voor herroeping vermeld in bijlage I, deel A. De handelaar die deze instructies correct ingevuld heeft verstrekt aan de consument, heeft voldaan aan de informatievoorschriften vastgelegd in lid 1, onder h), i) en j).

5. De in lid 1 bedoelde informatie vormt een integraal onderdeel van de overeenkomst op afstand of van de buiten verkoopruimten gesloten overeenkomst en wordt niet gewijzigd, tenzij de partijen bij de overeenkomst uitdrukkelijk anders overeenkomen.

6. Indien de handelaar niet voldaan heeft aan de informatievoorschriften betreffende extra lasten en andere kosten zoals bedoeld in lid 1, onder e), of betreffende de kosten van het terugzenden van de goederen zoals bedoeld in lid 1, onder i), draagt de consument deze lasten of kosten niet.

7. De lidstaten kunnen in hun nationale wetgeving taalvoorschriften handhaven of invoeren met betrekking tot de contractuele informatie, teneinde te verzekeren dat deze informatie voor de consument gemakkelijk te begrijpen is.

8. De bij deze richtlijn vastgelegde informatievoorschriften komen bovenop de informatievoorschriften uit hoofde van Richtlijn 2006/123/EG en Richtlijn 2000/31/EG en beletten de lidstaten niet aanvullende informatievoorschriften op te leggen overeenkomstig die richtlijnen.

Onverminderd de eerste alinea heeft, indien een bepaling van Richtlijn 2006/123/EG of Richtlijn 2000/31/EG betreffende de inhoud van en de wijze waarop de informatie dient te worden verstrekt strijdig is met een bepaling van deze richtlijn, de bepaling van deze richtlijn voorrang.

9. De bewijslast voor de naleving van de in dit hoofdstuk neergelegde informatievoorschriften ligt bij de handelaar.

Sensoren en actuatoren

Cummunicatie: Sensoren en actuatoren

Belangrijke onderdelen van het Internet of Things zijn sensoren en actuatoren. Ze kunnen analoog of digitaal zijn of beide en er bestaan analog tot digital converters. Sensoren en actuatoren maken communicatie tussen een IoT device en de wereld mogelijk. Een juist gecalibreerde sensor oftewel een transducer transformeert een vorm energie in een andere vorm. Zoals een microfoon (sensor) die geluidsgolven (energie) omzet in elektronische energie.

Ingeprogrammeerde vervolgactie

Het gaat hier om de registratie van een datawaarneming met behulp van sensoren zoals spraakherkenning, geluidsherkenning, geurherkenning, beeldherkenning, tastherkenning, bewegingsherkenning etcetera. Dat elektrische signaal, zoals volt met een bepaalde waarde of digitale informatie zoals bits of een serieel protocol wordt verstuurd via een gate, netwerk of via de cloud. Actuatoren, zoals een elektromotortje, zetten de middels de sensoren gemaakte waarneming vervolgens om in de relevante ingeprogrammeerde, vaak mechanische vervolgactie.

Toepassingsgebieden IoT sensoren en actuatoren

IoT sensoren en actuatoren toepassingsgebieden zijn talrijk. We noemen hier enkele voorbeelden die betrekking hebben op natuurkundige, scheikundige en werktuigbouwkundige processen. Het gaat om het meten en bepalen van positie, nabijheid, beweging, snelheid, humiditeit, geluid, vibratie en decibels, gassen, stroming, trekkracht, druk, zwaarte, lekken, waterhoogten, waterkracht, elektrisch voltage en wattage, magnetische velden, acceleratie, momentum en tilt, machine vision en optical ambient light.

Voorbeelden van het Internet of Things

Het Internet of Things is steeds meer omnipresent. Denk aan Smart Cities, Slimme Zelfbewuste Gebouwen, drones ten behoeve van defensie, landbouwdrones, self driving cars, bussen en trams, drones voor fotografen, kunstenaars, architecten en makelaars, fitnessbandjes voor sportieve doeleinden en revalidatie, slimme parkeersystemen ten behoeve van verkeersmanagement en transport. Het is goed mogelijk dat het in smart cities in de toekomst verplicht wordt om van een zelfrijdende elektrische auto gebruik te maken. Een voorbeeld van een Smart City is Neom City (Nieuwe Toekomst), gelegen op de grens van Saoedi-Arabië, de Rode Zee en Egypte. Andere IoT voorbeelden zijn industriële applicaties in de supply chain, aanvoer van grondstoffen en halffabricaten, energiemanagement en optimalisatie van productieprocessen maakindustrie/fabricage.

Privacy & Security

Privacywaarborgen en milieuaspecten

Er zijn zorgen over de waarborging van grondrechten zoals privacy inzake de data die wordt verzameld en verwerkt door altijd luisterende en ziende, always online IoT apparaten. Hiertoe bestaat Europese (AVG wetgeving) en Amerikaanse wetgeving inzake data beveiliging, toestemming voor gegevensgebruik en data minimalisatie (Cloud Act). De vraag is of dit genoeg is, of dat er een dedicated Internet of Things Security wet of richtlijn dient te worden geïmplementeerd.

Online Veiligheid, Cybersecurity

Zoals in Californië, waar de online veiligheid van consumenten, encryptie, het gebruik van wachtwoorden en de hackbaarheid van slimme IoT apparaten en computeronderdelen niet langer geheel aan de markt wordt overgelaten door de implementatie van een cybersecurity bill (ingaande 1 januari 2020) in combinatie met strenge privacywetgeving.

Wetgeving inzake IoT apparaten: NIS Directive en Wbni

In Nederland en Europa heeft u als ontwikkelaar van IoT apparaten en bijbehorende software ondermeer te maken met het NIS Directive (NIB-Richtlijn (EU) 2016/1148), de eIDAS Verordening inzake online identiteit, de IEC 62443-norm inzake industriële automatisering, de Wet beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Wbni) en aanverwante consumentenwetgeving.

Ethische en juridische kaders

Bij de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie in slimme apparaten is het raadzaam om bovendien een AI Impact Assessment uit te voeren. Dit is een gedragscode en een risico-inschattingsinstrument dat ethische en juridische kaders biedt bij implementatie van AI systemen, slimme algoritmes, IoT devices en smart robotics.

Milieu en duurzaamheid

Ook zijn er zorgen over de enorme afvalbergen van elektrische apparaten die vaak zware metalen en voor mensen toxische stoffen bevatten, welke uiteindelijk moeten worden gerecycled. Aan de andere kant kan het IoT ook bijdragen aan duurzaamheid, milieu en verbetering van afvalverwerkingsprocessen.

Platforms, actuator protocollen, sensor data interchange

Daarnaast bestaan er nog uitdagingen inzake interoperabiliteit: er zijn nog geen geharmoniseerde technologische standaarden en er is sprake van platform fragmentatie. Denk aan Franse of Amerikaanse stekkers die niet in Nederlandse stopcontacten passen of aan apps die op iOS draaien maar niet op Android of aan een .pages document dat wel met een iPhone of Mac kan worden geopend maar niet met Windows en Word.

NEN Normen - standaarden voor IoT interoperabiliteit

NEN werkt aan standaardnormen voor IoT oplossingen. Mede gebaseerd op de IEC 62443-norm. NEN-normen en standaarden geven randvoorwaarden voor interoperabiliteit van smart online products in het Internet of Things. Standaardisatie en certificering is van groot belang voor het succes en de adaptatie van IoT concepten. Er bestaan inmiddels ook sensor data protocollen die sensor interoperabiliteit en onderlinge uitwisselbaarheid van actuatoren bevorderen, zoals de OGC SensorThings API en het MOTI platform.

Juridisch advies

Heeft u als tech startup of als smart product leverancier behoefte aan een jurist die met u mee kan denken over privacywaarborgen, ICT contracten, NEN-normen, consumentenrechten, internetrecht en juridisch advies en begeleding bij het internationaal zakendoen? Neem dan vrijblijvend contact op.