Distributed ledger tech

P2P

Gesloten of open netwerk

Blockchain

Blockchain is een vorm van distributed ledger technology

Blockchain is een gedecentraliseerd grootboek (of register) van transacties, verbonden door een netwerk. Dat werkt op basis van een peer-to-peer network zoals we dat nog kennen uit de tijd van Kazaa. Blockchain is een vorm van distributed ledger technology (DLT). Een ledger als een excel werkblad met regels en data in kolommen. DLT betekent hier in een P2P-netwerk gedeelde, gesynchroniseerde digitale data die voor alle aangesloten computers accessibel en verifieerbaar is. Ligt informatie eenmaal vast in een blockchain, dan is deze onveranderbaar.

DLT biedt grote voordelen in tal van sectoren, waaronder agrifood, gezondheidszorg, mobiliteit en energie. Denk aan de traceerbaarheid van voedingsmiddelen en medicatie, transparante registratie van patiëntgegevens, bescherming van privacy, voertuigregistratie van auto’s en het delen van thuis opgewekte zonne-energie.

Distributed database: Transparantie

Het DLT transactieregister is transparant doordat alle computers (nodes) in het netwerk een kopie van dat register bezitten. En doordat alle nodes een transactie controleren met behulp van proof of work en hashwaarde / transaction # / Hash ID, voordat de set regels tot een block worden samengesmeed. Het is in die zin een distributed database, met consensus over de toevoegingen. Er is bij een openbare blockchain geen centrale server waarop de blockchain wordt opgeslagen. Geen centrale data opslag dus.

Permissioned en public blockchains

We maken onderscheid tussen public en private alsmede permissionless blockchains, en permissioned blockchains. In goed Nederlands: openbaar en gesloten. Transacties op een public blockchain zijn voor iedereen toegankelijk, iedereen kan meedoen én iedereen heeft gelijke rechten, zoals bij het Ethereum platform en bij de meeste lineaire cryptocurrency transacties waaronder het kopen en verkopen van Bitcoin en Litecoin. Er is in die zin sprake van symmetrische verhoudingen.

Gesloten netwerk

Permissioned blockchain daarentegen vereisten voorafgaande toestemming in de vorm van transactierechten of blockchainrechten. Bij een gesloten netwerk weten partijen van elkaar wie ze zijn en is zichtbaar wie welke lees- en schrijfrechten heeft. Vaak heeft een permissioned netwerk een gecentraliseerde organisatie (bedrijf, overheidsinstantie of consortium) als moderator, die tevens auteursrechthebbende is van de blockchain.

Registratie

DAO

Ethereum

Registratie van eigendomsrechten met behulp van blockchain

Blockchain en smart contracts zijn geschikt voor de registratie van eigendomsrechten op stoffelijke en onstoffelijke zaken. Zoals grond, juwelen, containers of muziekwerken. We zullen hieronder zien dat er inmiddels ook blockchain apps in de bouwwereld, domotoca (self conscious blockchain house) de voedingsmiddelenindustrie, de scheepvaartsector, het juwelierswezen, als escrow overeenkomst, ten behoeve van cloud computing, als bankgarantie, in het openbaar vervoer en de agrarische sector worden toegepast.

Ethereum Platform

Het Ethereum platform is een gedecentraliseerd platform waarop applicaties draaien met behulp van blockchain technologie en smart contracts. Met andere woorden: een blockchain app platform. Deze apps werken op basis van transparante slimme regelsets en gepredefinieerde condities. Ethereum platform apps hebben steeds meer toepassingen - van e-ticketverkoop voor festivals tot notariële akten voor de aankoop van een woning. Fraude is vanwege de transparantie veel moeilijker.

Het Ethereum platform is totaal iets anders dan het handelen in volatile cryptocurrencies zoals Bitcoin, Litecoin, Ripple, Monero, Neo of GAS, of in CFD-handel met hefboomwerking.

Decentralized autonomous organizations

Een decentralized autonomous organization (DAO) of decentralized autonomous corporation (DAC) is een bedrijf of organisatie wiens besluiten puur op basis van voorgeprogrammeerde computerprogramma’s worden genomen en uitgevoerd. De gedragscode van dit op blockchain technologie gebaseerde systeem is ingebed in de het programma en kan niet worden gewijzigd zonder meerderheid. Een DAO dat worden gezien als een complex, zelfuitvoerende smart contract.

Alternatief voor traditionele top down structuur bedrijven

Voorbeelden van een DAO zijn het Bitcoin netwerk, de virtuele munteenheid Dash en het Ethereum platform. Een DAO is een horizontaal Blockchain inspired alternatief voor traditionele, verticale top down bedrijven In theorie maakt een decentralized autonomous organization enkele bedrijfslagen, waaronder menselijke managers, overbodig. Net zoals in een gewoon bedrijf ex Boek 2 BW, is aandeelhoudersparticipatie problematisch. Vanuit juridisch oogpunt is de status van DAO’s nog niet helder.

Indien een DAO kunstmatige intelligentie gebruikt, eventueel met open source elementen, hebben we te maken met een Decentralized Intelligent Company (DIC). Over de combinatie van blockchain en AI hieronder meer.

Blockchain & AI

Wetgeving

Pilotprojecten

Gedragscodes

Privacy by Design

Mobility as a Service

Blockchain meets Artificial Intelligence

De combinatie van state of the art technologieën teneinde synergie effecten te bereiken biedt oneindige mogelijkheden. Zo kan blockchain worden ingezet bij het maken van Virtual Reality werelden (Vibe). En zijn er experimenten met smart machines uit het Internet of Things die op basis van blockchain met elkaar kunnen communiceren (IoT Chain). En how about Internet of Things meets P2P network (IOTA en Tangle)?

Ook de combinatie van Artificiële Intelligentie en blockchain spreekt tot de verbeelding. Ondanks dat er sprake is van tegengestelde paradigma’s (transparant vs gesloten, decentralized vs centralized, deterministisch vs probabilistisch etc), kunnen de zwakke punten van blockchain worden versterkt door AI en vice versa. De combinatie is een potentiële game changer.

Kunstmatige intelligentie en blockchain kunnen elkaar aanvullen en versterken

Blockchain kan nuttig zijn bij de analyse van de output van kunstmatige intelligentie. Denk aan het openen van de AI Black Box en het verklaren van beslissingen en voorspellingen. Transparantie. En bij het effectiever maken van AI, bijvoorbeeld door verbetering van data integriteit en kwaliteit. Dat kan dan weer een gunstig effect hebben op bias en accountability problematiek. Mogelijk kunnen ook dystopische rampscenario’s worden voorkomen. Want een DAO AI die zichzelf blijft uitvoeren met feedbackloops is mogelijk niet meer door mensen uit te zetten (bij ontbreken kill switch).

Energieconsumptie

AI kan blockchain verbeteren bij aandachtsgebieden als het hoge energieconsumptie bij transacties en mining, veiligheid, schaalbaarheid, slimme tracking systemen voor data gebruik, fraude opsporing, privacy en vervanging van hardware door neurale netwerken en cloud TPU’s met tensoren. Hierbij noemen we ook de evolutie van hardware door gebruik van neuromorphische chip architectuur en brain-inspired computers.

Gedecentraliseerde AI Platforms

Met behulp van blockchain kan kunnen AI, neurale netwerken en algoritmes op gedecentraliseerde wijze worden getrained. Voorbeelden van gedecentraliseerde AI platforms zijn SingularityNET (marktplaats voor A.I. algoritmes, data sets en deep learning tools), Ocean Protocol (gedecentraliseerd data uitwisselingsprotocol inzake de ontsluiting van gegevens voor AI, mbv tokens), en Deep Brain Chain (computer power aanbieden voor AI startups, computerkosten reduceren).

Welke wetgeving is met name relevant bij blockchaintechnologie?

Relevante wetgeving in het kader van blockchaintechnologie in het civiele recht is om te beginnen het Burgerlijk Wetboek Boek 2 (Rechtspersonen), Boek 5 (Zakelijke rechten), Boek 6 (Verbintenissenrecht), Boek 7 (Bijzondere overeenkomsten), Internationaal privaatrechtelijke wetten en verdragen waaronder de Europese verordening Rome I, inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst, EEX-verordening (Brussel I bis) Verordening (EU) nr. 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken.

eIDAS Verordening betreffende elektronische identificatie

Ook relevant de eIDAS Verordening van 23 juli 2014 betreffende elektronische identificatie en vertrouwensdiensten voor elektronische transacties in de interne markt en tot intrekking van Richtlijn 1999/93/EG (digitale overheid, digitale identiteit en aanbieders van vertrouwensdiensten). De eIDAS Verordening is op 29 september 2018 ingegaan en gaat over Europees erkende inlogmiddelen, authenticatie, elektronische handtekeningen, eHerkenning en DigID bij instellingen met een publieke taak zoals de overheid. Hiermee moet het veiliger worden om online zaken af te handelen.

Is blockchain een stelsel voor elektronische identificatie?

Voordat blockchain netwerken voldoen als een stelsel voor elektronische identificatie in de zin van de eIDAS Verordening moet blockchain aan de vereisten van artikel 7 van de eIDAS Verordening voldoen. Dit artikel schrijft het volgende voor:

Artikel 7

Voorwaarden voor het in aanmerking komen voor de aanmelding van stelsels voor elektronische identificatie

Een stelsel voor elektronische identificatie komt in aanmerking voor aanmelding overeenkomstig artikel 9, lid 1, indien aan alle onderstaande voorwaarden is voldaan:

a) het elektronische identificatiemiddel dat onder het stelsel voor elektronische identificatie valt wordt uitgegeven:

• i) door de aanmeldende lidstaat;

• ii) op grond van een mandaat van de aanmeldende lidstaat; of

• iii) onafhankelijk van de aanmeldende lidstaat, en wordt door die lidstaat erkend;

b) de elektronische identificatiemiddelen uit hoofde van het stelsel voor elektronische identificatie kunnen worden gebruikt om toegang te verkrijgen tot ten minste één door een openbare instantie geleverde dienst waarvoor elektronische identificatie vereist is in de aanmeldende lidstaat;

c) het stelsel voor elektronische identificatie en de uit hoofde ervan uitgegeven elektronische identificatiemiddelen voldoen aan de eisen van op zijn minst één van de betrouwbaarheidsniveaus, opgenomen in de in artikel 8, lid 3, vermelde uitvoeringshandeling;

d) de aanmeldende lidstaat waarborgt dat de persoonsidentificatiegegevens die de persoon in kwestie op unieke wijze kenmerken op het moment van uitgifte van het elektronische identificatiemiddel op grond van dat stelsel, conform de technische specificaties, normen en procedures voor het respectieve betrouwbaarheidsniveau zoals neergelegd in de uitvoeringshandeling bedoeld in artikel 8, lid 3, worden gekoppeld aan de natuurlijke persoon of rechtspersoon als bedoeld in artikel 3, punt 1;

e) de partij die het elektronische identificatiemiddel uitgeeft op grond van dat stelsel, zorgt ervoor dat het elektronische identificatiemiddel wordt gekoppeld aan de persoon bedoeld in punt d) van dat artikel, in overeenstemming met de technische specificaties, normen en procedures voor het respectieve betrouwbaarheidsniveau zoals neergelegd in de uitvoeringshandeling bedoeld in artikel 8, lid 3;

f) de aanmeldende lidstaat zorgt voor de beschikbaarheid van onlineauthenticatie, zodat iedere vertrouwende partij die op het grondgebied van een andere lidstaat gevestigd is, de mogelijkheid heeft de ontvangen persoonsidentificatiegegevens in elektronische vorm te bevestigen.

Voor andere vertrouwende partijen dan openbare instanties mag de aanmeldende lidstaat voorwaarden stellen voor toegang tot die authenticatie. Grensoverschrijdende authenticatie is kosteloos wanneer zij wordt uitgevoerd voor een door een openbare instantie verleende onlinedienst.

De lidstaten leggen geen specifieke onevenredige technische eisen op aan vertrouwende partijen die voornemens zijn een dergelijke authenticatie uit te voeren indien dergelijke eisen de interoperabiliteit van de aangemelde stelsels voor elektronische identificatie tegenhouden of in aanzienlijke mate belemmeren;

g) ten minste zes maanden voor de aanmelding bedoeld in artikel 9, lid 1, verstrekt de aanmeldende lidstaat met het oog op de verplichting van artikel 12, lid 5, de andere lidstaten een beschrijving van dat stelsel, in overeenstemming met de procedurele voorschriften die zijn vastgesteld bij de in artikel 12, lid 7, bedoelde uitvoeringshandelingen;

h) het stelsel voor elektronische identificatie voldoet aan de eisen van de uitvoeringshandeling bedoeld in artikel 12, lid 8.

Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)

Daarnaast zijn uiteraard ook relevant de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG inzake privacyrechten), de Europese Richtlijn betreffende consumentenrechten, de Europese Richtlijn inzake elektronische handel uit 2000 (E-Commerce) alsook de Auteurswet (Aw, inclusief Creative Commons licenties).

Daarnaast zijn alle branchespecifieke wetten en regels van de sector waarin blockchain wordt toegepast potentieel relevant.

Welke juridische uitdagingen zijn er bij de toepassingen van regelgeving op blockchain?

De juridische implicaties van het gebruik van blockchaintechnologie zijn niet altijd even straightforward. Ons huidige wettelijke systeem heeft zich begrijpelijkerwijs nog niet kunnen aanpassen aan deze disruptieve technologie. Er zijn voor bepaalde situaties nog geen wettelijke kaders voor handen. Distributed ledger toepassingen dienen zoveel mogelijk in bestaande juridische frameworks te worden geplaatst. Waar dat niet lukt of niet mogelijk is dient de rechter uitsluitsel te geven of moet de wetgever nieuwe kaders aangeven in de vorm van nieuwe wetgeving.

Inventarisatie van probleemgebieden

Er liggen nog uitdagingen op het gebied van privacy, persoonlijke autonomie, ethiek, maatschappelijk verantwoord programmeren, verwerking van persoonsgegevens en de AVG, gegevensversleuteling, aansprakelijkheid en verzekering, fiscaliteiten, mededinging, internationaal privaatrecht, blockchainhyperlinks en auteursrecht, eigendomsrechten, certificering, publieke sector / bestuursrecht, consumentenrechten, geautomatiseerde geschillenbeslechting via blockchain, standaardisatie van constituerende elementen van smart contracts en de precieze juridische status van smart contracts, en decentrale autonome organisaties (DAO).

Kunnen we wetswijzigingen of gedragscodes verwachten vanwege blockchain?

Het is voorstelbaar dat de wetgever bepalingen van dwingend recht doorvoert die voorschriften geven inzake rechten en plichten bij blockchaintransacties. We kunnen sectorspecifieke wetswijzigingen verwachten vanwege het gebruik van blockchain en smart contracts. Het is ook voorstelbaar dat de wetgever kiest – bij wijze van branche specifieke governance gedragscode- om een verplichte standaardcode voor te schrijven in zelfuitvoerende geprogrammeerde contracten, bijvoorbeeld voor verbintenisrechtelijke kwesties als wanprestatie. Of een vergunning uitvaardigt. Of een gedragscode bij forking. Of minimumvereisten inzake consumentenbescherming en waarborging van vrijheidsrechten en gelijkheidsrechten van burgers. Of wetgeving inzake cryptocurrency, zoals in Zuid-Korea inmiddels geïmplementeerd. De vraag is dan echter weer hoe deze governance zich verhoud tot andere rechtsstelsels, zoals het Amerikaanse contractenrecht.

Rechter vindt het recht

Ook kan het zijn dat een rechter niet meegaat in een letterlijke uitleg van gecodeerd taalgebruik in contracten. Bij het ontbreken van specifieke wet- en regelgeving en jurisprudentie die op blockchain en AI gerelateerde kwesties kan worden toegepast staat het de rechter vrij om zelf een rechtsregel vast te stellen, waarop hij zijn gemotiveerde beslissing baseert.

Sectorspecifieke regels, wetwijziging bij monopolies

Een wettelijk monopolie wil zeggen dat de overheid de realisatie van een bepaald product of dienst opdraagt aan één bepaald bedrijf of instantie. Een monopolie is het tegenovergestelde van volledige mededinging. Deze monopolies zijn doorgaans verankerd in de wet of in een uitvoeringsbesluit (een monopolie kan overigens ook door een octrooi ontstaan). Per branche waarin blockchain wordt gebruikt of ingevoerd gelden bovendien sectorspecifieke vereisten. Wil blockchain naast bestaande instituties die een wettelijk monopolie hebben functioneren, of deze instituties en intermediairs zelfs op termijn vervangen, dan dienen er wetwijzigingen plaats te vinden.

Kadaster, RDW, Kamer van Koophandel, Buma/Stemra, Sena

Denk aan het notarisambt, (eigendomsoverdracht van onroerend goed, trusted timestamping en betalingen in depot op de derdenrekening) vertrouwde intermediairs als het Kadaster, de RDW, de Kamer van Koophandel – bij blockchain implementatie dienen de Notariswet, de Kadasterwet, het Kentekenreglement en de Handelsregisterwet te worden aangepast. Of denk aan Buma/Stemra en Sena, die een monopolie hebben als collectieve beheersorganisatie voor respectievelijk auteursrechten en naburige rechten.

Privacywetgeving, AVG/GDPR en blockchain

De Algemene Verordening Persoonsgegevens schrijft regels voor inzake gebruik en verwerking van persoonsgegevens. Indien er via blockchain sprake is van dataopslag en dataverwerking, en betreft dat geheel of gedeeltelijk persoonsgegevens, dan is de AVG van toepassing. De privacyverplichtingen ingevolge de GDPR moeten dan in kaart worden gebracht. Het is dan de vraag wie er verwerkingsverantwoordelijke is in de zin van de AVG. Ook dient er een Data Processing Impact Assessment (DPIA) te worden gemaakt, moet dataverwerking worden geminimaliseerd en moeten de verwerkingsgrondslagen aanwezig zijn. Het gedecentraliseerde karakter van blockchain platforms kan privacy risico’s mogelijk verkleinen. Daarnaast moet er een verwerkingsregister worden gemaakt. Mogelijk dienen er verwerkersovereenkomsten te worden gesloten. Ook kunnen er verplichtingen inzake gegevensversleuteling en gegevensafscherming gelden en ten aanzien van het proactief aanvullen en verbeteren van data.

Online blockchain platforms

Gegevensverwerking via distributed ledger networks of DAO’s in de zin van de AVG kan vragen oproepen. Omtrent de formele en materiele toepasselijkheid van deze Europese privacywetgeving is nog niet het laatste gezegd, al zeker niet in relatie tot blockchain netwerken en online blockchain platforms. Platforms kunnen bijvoorbeeld als verantwoordelijke worden aangemerkt. Dat is mede afhankelijk van het soort blockchain netwerk dat wordt gebruikt: publiek/permissionless of gesloten/permissioned.

Gedecentraliseerde blockchain problematisch

Hoe gedecentraliseerder de blockchain, hoe problematischer de toepassing van de AVG (deze Verordening gaat namelijk uit van gecentraliseerde gegevensverwerkende instanties). Het kan om die reden ook zijn dat er in juridisch opzicht niemand verantwoordelijk of aansprakelijk is voor gegevensverlies en datalekkage. De wetgever kan dat als onwenselijk beschouwen en actie ondernemen.

Privacy en Security by Design toepassen op blockchain

Ook liggen er uitdagingen op het gebied van aanpassing en verwijdering van persoonsgegevens uit blockchain, vanwege het in beginsel onveranderlijke en vaststaande karakter van de vastlegging van data. En de bescherming van grondrechten van burgers, waaronder vrijheidsrechten en gelijkheidsrechten. De uitgangspunten van Privacy by Design dienen over de hele linie, vanaf de eerste regel code, in smart contracts, blockchain toepassingen en Euthereum apps te worden geïmplementeerd. Analoog aan de toepassing ab initio van Privacy en Security by Design alsmede Algorithmic Accountability in artificiële intelligentie (AI).

Dutch Blockchain Coalition

De Dutch Blockchain Coalition is een publiek-private samenwerking die de impact van blockchain op onze samenleving in kaart tracht te brengen. De Dutch Blockchain Coalition is een initiatief van het door het Ministerie van Economische Zaken ingestelde Team ICT. In dit forum nemen naast afgevaardigden van verschillende departementen ook enkele gerenommeerde onderzoeksinstituten en top-advocatenkantoren deel, IT specialisten, universiteitshoogleraren, ICT bedrijven, banken en maatschappelijke organisaties. De Dutch Blockchain Coalition bestudeert ook de kansen die er voor tech startups liggen op het gebied van distributed ledger technologie, en bevordert de uitrol van blockchaintechnologie in Nederland. De DBC hanteert een actieagenda met actiepunten inzake Digital Identities, Randvoorwaarden en Human Capital.

Blockchain Pilots van de Nederlandse Overheid

Ook de Nederlandse overheid zit bovenop blockchain implementatie de publieke sector. Middels pilots, prototypes en de productie van blockchainapplicaties en blockchaindiensten. Met de eerste real world projecten wordt inmiddels waardevolle praktijkervaring opgedaan. Ook worden er internationale samenwerkingen gerealiseerd. Meer informatie over blockchain projecten en tryouts van de Nederlandse overheid alsook over de juridische aspecten van blockchain vindt u op de blockchainpilots website.

Notariaat, onroerend goed en blockchain

Het notariaat en blockchain applicaties zouden goede partners kunnen worden. Met name inzake digitale transacties/ elektronisch contracteren, trusted timestamping en kostenverlaging. Daarmee bedoelen we samenwerking en niet vervanging van de vertrouwde tussenpersoon. Smart contracts kunnen (nog) niet als authentieke akte fungeren maar wel als elektronische onderhandse akte functioneren in de zin van artikel 6:227a, lid 1, BW.

Artikel 227a

1. Indien uit de wet voortvloeit dat een overeenkomst slechts in schriftelijke vorm geldig of onaantastbaar tot stand komt, is aan deze eis tevens voldaan indien de overeenkomst langs elektronische weg is totstandgekomen en

a. raadpleegbaar door partijen is;

b. de authenticiteit van de overeenkomst in voldoende mate gewaarborgd is;

c. het moment van totstandkoming van de overeenkomst met voldoende zekerheid kan worden vastgesteld; en

d. de identiteit van de partijen met voldoende zekerheid kan worden vastgesteld.

2. Lid 1 is niet van toepassing op overeenkomsten waarvoor de wet de tussenkomst voorschrijft van de rechter, een overheidsorgaan of een beroepsbeoefenaar die een publieke taak uitoefent.

Huizen van eigenaar wisselen

Met behulp van blockchain netwerken kunnen huizen van eigenaar wisselen. In deze verschijningsvorm kan blockchain beschouwd worden als een online, transparant transactieplatform. In Australië, Zweden, Brazilië, Honduras en Georgië zijn er inmiddels experimenten met blockchain als registratietool.

European Land Registry Association

Ook in Europa gaan er stemmen op om een uniform, digitaal land registration certificaat in het leven te roepen dat op basis van blockchain functioneert. Dit initiatief zal alsdan centraal vanuit de European Land Registry Association uitgaan.

Modern Kadaster

Ook in ontwikkelingslanden zouden dergelijke platforms kunnen worden ingezet, als een modern kadaster. Aandachtspunten hierbij zijn netwerkintegriteit, opslag van documenten en verificatie van de identiteit van partijen c.q. identificatieplicht. Authenticatie zou door een gesloten blockchain netwerk kunnen worden bereikt.

Financiële sector en blockchain

Blockchain is een open source technologie waarmee financiële transacties kunnen worden gemaakt. Indien de financiële wereld blockchain op grote schaal omarmt kan dat gunstig uitpakken op punten als kostenefficiency, informatiebeveiliging, storingsgevoeligheid van betalingsverkeer en beurshandel en beveiliging tegen cybercrime. Blockchain kan vertrouwen scheppend werken. Transacties zullen in theorie evenwel mogelijk worden zonder tussenkomst van een centrale organisatie als een bank of een notaris. Zover is het nu nog niet.

Toezichthouders

Toezichthouders zullen voornamelijk heil zien in gesloten, permissioned blockchain netwerken. Er zullen spelregels moeten worden geformuleerd door de overheid, in samenspraak met de financiële sector waaronder de toezichthouders.

Stablecoins en cryptocreditcards

Willen virtuele valuta zoals Bitcoin, Ripple en Ethereum, cryptocreditcards, stablecoins, ledger debits en credits als volwaardig en betrouwbaar betaalmiddel, als geld in de zin van de wet worden geaccepteerd dan dienen de koersen stabieler en minder volatiel te zijn dan nu, zodat er consumentenvertrouwen ontstaat. Op dit moment is er sprake van een bear market.

agriFood, Healthcare en blockchain

In de levensmiddelensector zijn voedselveiligheid, traceerbaarheid van de supply chain, registratie, certificering en HACCP regels belangrijke uitgangspunten. Blockchain biedt voordelen op het gebied van traceerbaarheid, efficiëntie, data integriteit, registratie en veiligheid. Dat lijkt een goede match… De eerste stap van daadwerkelijke blockchaintechnologie implementatie in de food & feed sector zijn trial en error pilotprojecten, zoals men reeds in Zuid Afrika met druiven heeft geëntameerd. Zodat er proof of concept ligt voor investeerders. Ook in healthcare biedt blockchain vele voordelen. Denk aan de traceerbaarheid van grondstoffen van medicijnen en aan het onveranderbaar vastleggen van patiëntgegevens.

Consumenten en Voedselveiligheid

Met behulp van blockchain kan het voor consumenten transparanter worden welke route de druiven vanuit Zuid-Afrika naar Nederland hebben afgelegd en of de claims, labels authentiek zijn. Het gehele productieproces kan – geautomatiseerd - tot in detail in beeld worden gebracht. Zoals het certificaat biologisch. Hetzelfde geldt voor de product supply chain. Hier liggen kansen op het gebied van voedselveiligheid in zijn algemeenheid. Use cases dienen vervolgens te worden bestudeerd en geëvalueerd.

Vertrouwen

Denk bij BCT oplossingen ook aan traceerbaarheid en transparantie inzake mesttransporten – fraude en corruptie worden dan moeilijker. Ook kan de mestbranche duurzamer worden. Blockchain kan zo vertrouwen terugbrengen in deze door ongunstige aandacht geplaagde sector.

Energie, logistiek en blockchain: pilots en prototypes

Ook het Rotterdams Havenbedrijf is er vroeg bij en verricht pionierswerk op het gebied van concrete pilots en prototypes van blockchain implementatie. Mede door co-financiering van BlockLab.nl, een publieke-privaat BCT platform dat zich richt op energie en logistiek in de next economy. Voorbeelden van concrete toepassingen zijn een decentraal peer-to-peer (P2P) energienetwerk dat warmteopwekking (middels zonnecellen en batterijen) door en tussen consumenten en bedrijven faciliteert, smart containers, slimme goederenstromen, het reduceren van overbodige schakels, digitalisering, en blockchain voorraadfinanciering, offshore windenergieparken en last not least slime meters die identiteit en data-uitwisseling verifiëren.

End to end tracking systems voor de scheepvaartindustrie

In de scheepvaartindustrie vervult Maersk - in samenwerking met IBM - momenteel een voortrekkersrol bij implementatie van BTC in hun workflow. Denk aan registratie van scheepsladingen, smart shipments, digitalisering van documenten, end to end tracking systemen voor global supply chains, en integratie met douane services en fiscaliteiten. De kans op vertragingen en fraude wordt door deze toepassing kleiner. Dit blockchain grootboek dat voor alle partijen inzichtelijk is, waarmee nauwelijks kan worden gefraudeerd (iedereen ziet hetzelfde) zal een kostenbesparend en omzet vergrotend effect hebben op de scheepvaartindustrie.

Mobility as a Service (MaaS), transporttokens en Blockchain

Voordeel van Mobility as a Service is dat de consument middels een maandelijks abonnement, zoals Spotify, gebruik kan maken van allerlei vervoersmiddelen. Van deelfiets tot taxi tot trein. Dit leidt tot flexibele maatwerk mobiliteitsoplossingen. MaaS maakt daarbij gebruik van een fascinerende combinatie van blockchaintech, cloud computing, big data en artificial intelligence.

Blockchainbus

Openbaar Vervoersbedrijf Arriva heeft inmiddels een blockchain pilot op de buslijn tussen Gouda en Overveen. De blockchainbus is ook bedoeld als use case om het nut van Mobility as a Service (MaaS) te ondervinden. Betalen kan met een QR code en transporttoken VAI. Reizigersprivacy is gewaarborgd omdat er geen centrale dataopslag plaatsvindt. Taxiprovider Uber werkt ook met een op MaaS gebaseerd systeem. In Finland kent men inmiddels de succesvolle openbaarvervoersapp Whim.

Blockchain startups

De hierboven genoemde toepassingen en implementaties van blockchain zijn veelbelovend. Er liggen absoluut kansen voor blockchain startups. Problematisch zijn de hoge energiekosten die blockchain momenteel met zich mee brengt. Enkele genoemde praktische en juridische bezwaren van deze nog jonge technologie zijn niet onoverkomelijk. Hoe eerder er rekening wordt gehouden met vereisten van privacy bij de ontwikkeling van blockchain apps en platforms, hoe beter. Vraag ons gerust om onze professionele mening!